De lagune van Mar Menor: het eerste ecosysteem in Europa met een wettelijke status

Het Spaanse parlement heeft zojuist de laatste stap gezet om de wet goed te keuren die het Mar Menor en zijn stroomgebied erkent als zijnde rechten, waaronder het recht om te bestaan en het recht om de natuurlijke balans te herstellen. De wet werd in de Senaat met een overweldigende meerderheid goedgekeurd.

Het feit dat de lagune van Mar Menor rechtspersoonlijkheid heeft gekregen is een historische mijlpaal, niet alleen omdat het een grote overwinning is voor milieuactivisten, maar ook omdat het een innovatief juridisch concept introduceert in de Europese wetgeving, een precedent waarop zeker meer zaken zullen volgen. De grootste zoutwaterlagune van het continent gaat al tientallen jaren gebukt onder voortdurende ecocide, wat heeft geleid tot de ineenstorting van het leven in de lagune. Geen van de bestaande nationale of internationale beschermingsmaatregelen had de tragedie kunnen stoppen. De overwinning werd behaald door massale mobilisatie van burgers, geactiveerd door de lancering van een People's Legislative Initiative (ILP). Hiervoor werden in heel Spanje meer dan 650.000 handtekeningen met de hand verzameld, terwijl er eigenlijk maar 500.000 nodig waren - en dat allemaal tijdens de pandemie. Het schandalige geval van de trapsgewijze verslechtering van het Mar Menor en de strijd van burgers om het te verdedigen overschreed de landsgrenzen en werd zelfs besproken op een VN-forum in het kader van het Harmony with Nature-programma.

In de woorden van één van de architecten van het ILP, advocaat Eduardo Salazar: "De uiteindelijke goedkeuring van het ILP van de Mar Menor is een stap voorwaarts in de erkenning van de rechten van niet-menselijke wezens, in dit geval een ecosysteem vol leven. Een reactie van burgers op ecocide om baanbrekende wetgeving in Europa te bevorderen die een referentie kan zijn voor andere ecosystemen in andere staten. Het participatieve en gerechtelijke aspect van het IGPZ heeft als doel ervoor te zorgen dat de burgers die het hebben gepromoot, zorgen voor de effectieve toepassing ervan".

Er zijn al steeds meer ecosystemen in de wereld die een wettelijke status hebben gekregen als manier om ze te beschermen, van de Atrato-rivier in Colombia tot de Whanganui-rivier en de Taranaki-berg in Aotearoaa-Nieuw-Zeeland of de Magpie-rivier in Canada.

Het toekennen van rechten is een effectief middel om waardevolle ecosystemen te beschermen, maar er is meer nodig: een internationaal strafrecht om de natuur te beschermen tegen de vernietiging die ze in vele delen van de wereld ondergaat. Het toekennen van rechten aan ecosystemen en het opstellen van wetten om ze te beschermen zijn twee zijden van dezelfde medaille. Het is daarom essentieel om de strafbaarstelling van ecocide op internationaal niveau te bevorderen, door een wet te creëren die alle gevallen van ernstige milieuschade omvat die ofwel omvangrijk of langdurig zijn. Op dit moment zijn we op de goede weg. Vandaag vieren we deze grote overwinning, een enorme stap in de richting van waar we, ethisch en juridisch gezien, naartoe moeten.