Hoe koraalriffen profiteren van een wet op de ecocide
Deze gastblog maakt deel uit van een serie die bedoeld is als een speciale ruimte voor de vele wereldwijde bewegingen/campagnes die de vernietiging van ecosystemen tegengaan om hun verhalen, verhalen en perspectieven te delen.
Deze gastblog is geschreven door Lyndon DeVantier, freelance koraalecoloog.
Het is nu overduidelijk dat de economische, politieke en wettelijke status quo er niet in slaagt om de steeds snellere ineenstorting van 's werelds kostbare, biodiverse riffen te voorkomen. Herhaaldelijke oproepen aan de rationaliteit en goede wil van machtige actoren, die de mogelijkheid hebben om vrijwillig de klimaatafbraak en de daarmee gepaard gaande dood van koraalriffen te voorkomen, zijn onbeantwoord gebleven. Ecocide wetgeving vertegenwoordigt een nieuw handhavingsmodel om de vernietiging van riffen tegen te gaan.
De toestand van de riffen in de wereld
Het grootste deel van de warmte die wordt veroorzaakt door de uitstoot van broeikasgassen, naast 25% van de CO2, is geabsorbeerd door de oceanen, waardoor de zeetemperatuur stijgt. Deze temperatuurstijging leidt tot hittegolven op zee, waardoor riffen ziek worden en afsterven. Ondertussen vormt vervuiling een toenemende bedreiging voor ecosystemen van riffen, met name van petrochemisch plastic. Er wordt voorspeld dat de productie van plastic tegen 2060 verdrievoudigd zal zijn en de verantwoordelijke bedrijven, voornamelijk bedrijven die fossiele brandstoffen gebruiken, zijn niet van plan om 'de kraan dicht te draaien'.
"De weg naar de hel is geplaveid met goede afspraken"
In de afgelopen decennia hebben internationale goodwill en het harde werk van klimaatonderhandelingen geleid tot een aantal baanbrekende verdragen met ambitieuze en bewonderenswaardige doelen om emissies te verminderen en mariene milieus te beschermen. De opmerking van Bert Rölling dat "de weg naar de hel geplaveid is met goede verdragen" is in deze context echter wel relevant, aangezien er steeds duidelijker bewijzen komen van het falen van staten om zich aan milieuovereenkomsten te houden.
Zo heeft de wereld bijvoorbeeld geen enkel element van de Aichi-doelen voor 2010 gehaald die gericht zijn op het beschermen van de biodiversiteit. Bovendien is de wereld 'nog lang nietop weg' om de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG's) van de VN, die gericht zijn op het verlichten van armoede naast milieubescherming, te halen. Een daarvan is SDG 14, bescherming van het mariene milieu.
Juridische kaders en handhaving
De kern van het niet naleven van milieudoelen is een gebrek aan afdwingbaarheid en de tegenstrijdige juridische belangen die spelen. De ratificatie in 2023 van het multilaterale verdrag Biodiversity Beyond National Jurisdiction (BBNJ) onder het VN-Zeerechtverdrag (UNCLOS) illustreert dit punt goed. Het BBNJ-verdrag vormde een belangrijk nieuw kader voor de bescherming van ecosystemen op volle zee die buiten de nationale jurisdictie vallen en is tot nu toe door 84 staten geratificeerd. Maar gebiedsverdragen zoals het BBNJ worden beperkt door andere mechanismen binnen UNCLOS, onder andere op het gebied van scheepvaart, visserij, mijnbouw en territoriale geschillenbeslechting.
Deze botsing van tegenstrijdige belangen is duidelijk in het geval van de Spratly-archipel in de Zuid-Chinese Zee, waar talrijke rifsystemen voorkomen. Het vooruitzicht van multilaterale bescherming van de riffen wordt bemoeilijkt door de afwijzing door China van de territoriale aanspraken van verschillende landen, een geschil dat in belangrijke mate wordt ingegeven door de winstgevendheid van de mariene rijkdommen aldaar en andere economische drijfveren van territoriale aanspraken.
De economische status-quo
Onze fixatie op economische groei ligt aan de basis van het falen om klimaatdoelstellingen te realiseren. Groei leidt tot overschrijding van planetaire grenzen zoals consumptie, afval en bevolking, waardoor het fundamenteel onverenigbaar is met de bestaande klimaatdoelstellingen. Tot nu toe is het mondiale publiek zich echter nauwelijks bewust van dit feit en wordt het nauwelijks erkend in het mondiale beleidsdiscours.
Ondertussen hebben milieuschadelijke bedrijven de slechte handhaving van milieuregelgeving in de hand gewerkt. Een handjevol bijzonder milieuschadelijke bedrijven, vooral megaconcerns die fossiele brandstoffen gebruiken en de oceanen vervuilen, lobbyen zeer agressief om hun winsten te beschermen, waarbij ze hun winsten verdoezelen en bedriegen om te voorkomen dat het publiek weet heeft van hun milieuschade en om initiatieven tegen te houden die dergelijke incidenten zouden reguleren. De "vervuilingsparadox", legt George Monbiot uit, is dat "de meest schadelijke bedrijven de grootste stimulans hebben om geld te investeren in de politiek... Dus de politiek, in ons door geld gedreven systeem, wordt gedomineerd door de meest schadelijke bedrijven".
Nieuwe juridische paradigma's
In de afgelopen jaren is de ontwikkeling in de richting van 'Earth Jurisprudence', een ecocentrisch juridisch kader, versneld. Met betrekking tot riffen is een opmerkelijk voorbeeld van Earth Jurisprudence het VN-initiatief 'Towards a Universal Declaration of Ocean Rights'. Er is ook vooruitgang geboekt op het gebied van handhaving door de vooruitgang van 2100 milieugerelateerde nationale en internationale rechtszaken over de hele wereld sinds 2017. Het nut van binnenlandse rechtszaken voor de bescherming van riffen werd geïllustreerd door de zaak die werd aangespannen tegen de US National Marine Fisheries Service in het kader van de Amerikaanse Endangered Species Act voor het niet afronden van de bescherming van koraalsoorten.
Toch blijven machtige actoren grotendeels onberekenbaar via het burgerlijk recht. Financiële compensatie voor schade aan ecosystemen is op zich al een problematisch begrip, maar het wordt ook vaak verrekend in de kosten van bedrijven.
Bovendien kan de omvang van de schadevergoeding volstrekt ontoereikend zijn, terwijl individuen die milieuverwoestende beslissingen nemen, worden afgeschermd door de bedrijfsluier.
Ecocide
Veel van de tekortkomingen in het rechtssysteem die ik heb beschreven, kunnen worden verholpen door een wet op de ecocide. Door ecocide strafbaar te stellen, zowel internationaal als in eigen land, zou er een aanzienlijk afschrikkend effect zijn voor staten en bedrijven die overwegen om een beleid te voeren of acties te ondernemen die schadelijk zijn voor het milieu. Incidenten van aanzienlijke vervuiling van het rif zouden kunnen leiden tot strafrechtelijke veroordelingen en financiële sancties die werkelijk in verhouding staan tot de omvang van de ecologische schade.
In de praktijk zou de voorgestelde definitie van ecocide als optredend op de 'lange termijn' en 'over een redelijke periode' de toepasbaarheid ervan op de vernietiging van riffen kunnen ondersteunen, aangezien de hergroei van riffen tientallen jaren in beslag neemt en volledig herstel zelfs 'eeuwen kan duren'. Bovendien zouden categoriseringen van de kwetsbaarheid van ecosystemen, zoals de Rode Lijst van Ecosystemen van de IUCN, een kader kunnen bieden voor het berekenen van straffen en herstelbetalingen aan kwetsbare rifsystemen en hun soorten. Het is veelzeggend dat actoren op het gebied van fossiele brandstoffen die het meest bijdragen aan de opwarming van de oceanen ook strafrechtelijk veroordeeld zouden kunnen worden voor hun betrokkenheid bij klimaatvertraging en bedrog.
Conclusie
Het falen van de 'business as usual'-economie en de dominante internationale milieubeschermingsmechanismen hebben ons op het pad van de ineenstorting van onze dierbare rifsystemen gebracht. Een nieuw wettelijk mechanisme, met strafrechtelijke handhaving, is essentieel als we de loop van de vernietiging willen veranderen. Maar liefst 50 staten die het Statuut van Rome hebben ondertekend, herbergen koraalriffen en biohermen. De wetenschappelijke gemeenschap moet helpen druk uit te oefenen op deze staten om ecocide strafbaar te stellen.
Wetenschappers kunnen zich hier aansluiten bij het groeiende wereldwijde initiatief om nieuwe zelfstandige misdaden van ecocide op nationaal, regionaal en internationaal niveau in te stellen: https://www.stopecocide.earth/scientists.