Vanuatu's juridische belangenbehartiging triomfeert bij VN: historische consensusresolutie aangenomen voor advies van "wereldgerechtshof"

"De historische resolutie van vandaag is het begin van een nieuw tijdperk in de multilaterale klimaatsamenwerking, een tijdperk dat meer gericht is op het handhaven van de internationale rechtsorde" - Ismael Kalsakau, premier van Vanuatu

Op woensdag 29 maart werd aan beide zijden van de Atlantische Oceaan geschiedenis geschreven. In Brussel stelde het Europees Parlement unaniem voor om "ecocide" in de EU-wetgeving op te nemen, terwijl in New York een VN-resolutie opriep tot een juridisch advies over de verplichtingen van staten met betrekking tot klimaatverandering.  

De resolutie die opriep tot een advies van het Internationaal Gerechtshof* (ICJ) over klimaatverandering werd ingediend door de eilandnatie in de Stille Oceaan - of beter gezegd, de staat in de Grote Oceaan - Vanuatu, die een opmerkelijke coalitie van niet minder dan 133 mede-ondersteunende staten aanvoerde. Het werd met succes aangenomen door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, bij consensus - de eerste keer ooit dat een verzoek van het ICJ werd aangenomen zonder dat er gestemd hoefde te worden.

Dit wordt toegejuicht als een historische overwinning voor de landen in het Zuiden, die niet substantieel hebben bijgedragen aan de uitstoot van broeikasgassen, maar wel de grootste gevolgen van de klimaatverandering ondervinden. De goedkeuring was ook een erkenning door het Noorden dat de klimaatambities en de multilaterale samenwerking op klimaatgebied kunnen en moeten worden versterkt. 

De juridische duidelijkheid van een advies zal natiestaten helpen hun klimaatbeleid op internationaal en binnenlands niveau te versterken. Het zal duidelijkheid verschaffen over het optreden van staten onder internationale verdragen en algemeen internationaal recht en zal het begrip van klimaatverandering als een mensenrechtencrisis en een milieucrisis bevorderen.

Met deze opmerkelijke overwinning heeft de Republiek Vanuatu haar leidende diplomatieke rol in het bepleiten van wettelijke mogelijkheden om te reageren op de klimaat- en ecologische crisis stevig verankerd. Het is geen toeval dat deze staat in de Grote Oceaan ook de eerste was die de staten die partij zijn bij het Statuut van Rome opriep om te overwegen ecocide toe te voegen aan de lijst van misdaden die vervolgd kunnen worden door het Internationaal Strafhof.

 Vanuatu zal nu nauw samenwerken met Stop Ecocide International (SEI) om die krachtige diplomatieke belangenbehartiging in te zetten voor de volgende logische stap: het vaststellen van preventieve strafrechtelijke parameters - "ecocidewetgeving" - die staten krachtig zal ondersteunen bij het nakomen van hun klimaatverplichtingen en het naleven van multilaterale milieuovereenkomsten zoals de Overeenkomst van Parijs en het Wereldwijde Biodiversiteitsraamwerk.  

Zoals Sylvain Kalsakau, hoofd van de VN-afdeling van Vanuatu, zei tijdens een recent VN-evenement dat hij samen met SEI organiseerde: "Ik was er trots op dat ik vandaag samen met Stop Ecocide International het virtuele nevenevenement mocht organiseren, een partnerschap dat de komende jaren ongetwijfeld nog sterker zal worden. [Onze planeet en onze toekomst verkeren in een crisis. De bestaande milieubeschermingswetten zijn zwak en worden slecht toegepast en er zijn dringend concrete acties nodig om het milieu te beschermen voordat het te laat is. En dat ecocide een misdaad wordt, zal ongetwijfeld een belangrijk instrument zijn om ons milieu te beschermen ... Wees gerust dat Vanuatu een sterke brug zal blijven slaan die nodig is tussen wetenschap en wettelijke wegen om te onderzoeken hoe de staten die partij zijn bij het Statuut van Rome de discussies het best kunnen voortzetten."

Jojo Mehta, medeoprichter en uitvoerend directeur van Stop Ecocide International, zei: "De richting is duidelijk: van het verduidelijken van bestaande verplichtingen naar het ontmoedigen en voorkomen van toekomstige schade. Vanuatu en het Europees Parlement hebben deze week het voortouw genomen. Het is tijd voor regeringen om het initiatief voor de ecocide-wetgeving naar het mondiale niveau te tillen en te steunen dat het een misdrijf wordt voor het Internationaal Strafhof."

*Het Internationaal Gerechtshof wordt ook wel het "Wereldgerechtshof" genoemd omdat het de bevoegdheid heeft om geschillen tussen landen op te lossen.